สัญลักษณ์แห่งการมีนโยบายส่งเสริมการใช้จักรยาน              

เส้นทางจักรยานและระบบจราจรที่เอื้อต่อการใช้จักรยานในเมืองเชียงใหม่

ในถนนยุทธศาสตร์ 4 สายและซอยต่างๆที่เชื่อมโยงกัน

เมืองเชียงใหม่ที่เขียว-สะอาดและน่าอยู่ เป็นความต้องการของคนเชียงใหม่ และเป็นนโยบายของรัฐบาล พ.ต.ท.ทักษิณ  ชินวัตร  การที่เมืองเชียงใหม่ขาดแคลนรถประจำทางสาธารณะที่ดี ทำให้จำนวนรถยนต์ รถมอเตอร์ไซด์ส่วนตัวเพิ่มขึ้นตามจำนวนถนน ที่ผ่านมาการขยายความกว้างของผิวจราจรเพื่อรองรับจำนวนพาหนะที่เพิ่มขึ้น กลายเป็นนโยบายส่งเสริมการใช้รถยนต์ส่วนตัวไปอย่างรู้เท่าไม่ถึงการณ์ และจนบัดนี้ยังไม่เคยมีการใช้มาตรการจำกัดจำนวนรถยนต์ส่วนตัวโดยอาศัยการให้ผู้ขอจดทะเบียนพิสูจน์หรือแสดงหลักฐานว่ามีที่จอดรถ ณ สถานที่ทำงานหรือสถานศึกษา และที่อยู่อาศัยโดยไม่ไปเบียดเบียนท้องถนนสาธารณะ  จนปัจจุบันการจราจรในเมืองเชียงใหม่มีปัญหารถติด-มลพิษมากอยู่ทั่วไป 

เมืองเชียงใหม่เริ่มมีการทำทางจักรยานที่ประกาศใช้อย่างเป็นทางการจากความเห็นร่วมกันของเทศบาล ชมรมจักรยานในเมืองเชียงใหม่และตำรวจจราจรโดยเฉพาะในสมัย ที่พ.ต.ท.ประหยัช บุญศรี ดูแลรับผิดชอบการจราจร ตั้งแต่ พ.ศ.2541 เป็นต้นมา  โดยใช้วิธีการทาสี ตีเส้น และปักป้าย“ทางเฉพาะจักรยาน”อยู่ในถนนหลายสาย  บางสายมีทางจักรยานร่วมอยู่บนทางเท้า แต่ปัญหาหลักที่ไม่สามารถดูแลทางจักรยานได้ก็คือ

1.       รถยนต์ส่วนตัวใช้ทางจักรยานในผิวถนนเป็นที่จอด(ถ.สุเทพ มนีนพรัตน์ เจริญเมืองฯ)โดยไม่มีการจัดการดูแล(ดู 3ภาพถัดไป)

                                         ถนนสุเทพ                                              ถนนรัตนโกสินทร์                                      ถนนศรีดอนไชย

    2.       ทางจักรยานร่วมบนทางเท้าในถนนรัตนโกสินทร์ช่วงหลัง รร.ปริ๊นซรอยฯ ถึงป่าช้าสันกู่เหล็ก ถูกร้านค้า และรถเร่ ยึดเป็นทำเลค้าขาย                      

            มีการตั้งป้ายโฆษณาหรือถูกใช้เป็นที่จอดขายรถยนต์มือสอง

        การดูแลทางจักรยานให้ไม่ถูกบุกรุกหรือใช้ประโยชน์ไม่ตรงกับวัตถุประสงค์ จำเป็นต้องอาศัยการดูแลจากผู้มีหน้าที่ในบ้านเมืองอย่างจริงจัง  ดังต่อไปนี้

            1)       ทางจักรยานร่วมบนทางเท้า ควรได้รับการดูแลด้วยนโยบายของนายกเทศมนตรี ผู้เห็นชอบหรืออนุมัติให้สร้าง โดยตำรวจเทศกิจของเทศบาล

            2)       ทางจักรยานในผิวถนนทุกสาย ควรได้รับการดูแลด้วยนโยบายส่งเสริมการใช้จักรยานของเมืองเชียงใหม่  โดยตำรวจจราจรเชียงใหม่  หรือ

            3)       ทำทางจักรยานในถนนที่จะไม่มีปัญหาการจอดรถคร่อมทับในถนนและเส้นทางซึ่งจูงใจต่อการใช้จักรยาน และอาศัยการมีนโยบายส่งเสริม         

                   การใช้จักรยานจากผู้บริหารบ้านเมือง โดยให้ประชาชนมีส่วนร่วมเสนอแนะถนนยุทธศาสตร์สำหรับการใช้จักรยานเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ

            “ทางจักรยานในถนนทางเดียว”ในถนนบางสายซึ่งจะไม่มีการจอดรถยนต์อยู่แล้วในเส้นทางที่สวนกลับจึงเป็นถนนยุทธศาสตร์และทางออกแรกๆ ที่ควรดำเนินการเพื่อส่งเสริมการใช้จักรยาน ซึ่งถือเป็นสัญลักษณ์ของเมืองที่มีนโยบายส่งเสริมการใช้จักรยานอย่างแท้จริง ทั้งจากผู้ว่าราชการจังหวัด และนายกเทศมนตรีในท้องที่  นิรันดร โพธิกานนท์(2546) ได้อธิบายข้อดีและการจูงใจของ“ทางจักรยานในถนนทางเดียว”ไว้ในข่าวสารชมรมจักรยานวันอาทิตย์ ฉบับเดือนตุลาคม 2546 และค้นอ่านได้ในเว็บไซด์ “www.cmbikenet.org”

ถนนยุทธศาสตร์ที่ควรทำทางจักรยานให้ขี่ไปและสวนกลับได้ในเชียงใหม่

    ถนนทางเดียวในเชียงใหม่มีหลายสาย แต่ที่เห็นว่าเป็นถนนยุทธศาสตร์ สำหรับทำทางหรือถนนจักรยานเป็นสายแรกๆ ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2547 เป็นต้นไปนั้น…ควรเป็นถนนที่มีศักยภาพต่อการใช้ เพราะเป็นที่ตั้งของจุดหมายปลายทางต่างๆ เช่นโรงเรียน สถานที่ทำงานทั้งของรัฐและเอกชน โรงแรม หรือเกสท์เฮาส์ รวมทั้งสถานที่ท่องเที่ยวทางประวัติศาสตร์ ศาสนาและวัฒนธรรม ..หรือเป็นถนนเส้นทางผ่านที่จะนำไปสู่จุดหมายปลายทางในชีวิตประจำวันของผู้เดินทางจำนวนมาก  และปกติเป็นถนนทางเดียวที่ให้จอดรถยนต์อยู่เพียงฟากเดียว  เพื่อให้กลุ่มเป้าหมายซึ่งเดินทางในชีวิตประจำวันได้แก่ ผู้ปกครอง ครู-นักเรียน และ คนทำงานทั้งในภาครัฐและเอกชน รวมทั้งนักท่องเที่ยวชาวไทยและต่างประเทศ สามารถเดินทางไปยังจุดหมายปลายทาง ทั้งขาไปและกลับได้โดยการใช้จักรยาน  ทั้งนี้ขาไปให้ใช้ถนนร่วมกับรถอื่นๆ ตามทิศทางจราจร และสร้างทางจักรยานไว้ในฟากขวามือสำหรับให้ผู้ใช้จักรยานขี่สวนกลับมาได้ ทางจักรยานในถนนเหล่านั้นได้แก่

1)      ทางจักรยานสวนกลับได้ ในถนนลอยเคราะห์ ตั้งแต่ขัวเหล็ก ผ่านไนท์บาซา เชื่อมต่อกับถนนราชมรรคาในเขตคูเวียง ผ่าน รร.อนุบาลเชียงใหม่ ถึงหน้า รร.วัฒโนทัยพายัพ ซึ่งเชื่อมกับทางจักรยานหน้าโรงเรียนไปสู่ถนนสุเทพ  โดยใช้การทาสีตีเส้น ปักป้ายทางจักรยานในผิวถนน ให้มีความกว้าง 1.2 เมตร  และปรับวิธีการจอดรถยนต์หน้ารร.อนุบาลเชียงใหม่ให้ผู้ใช้จักรยานเดินทางผ่านได้สะดวกและปลอดภัย

2)      ทางจักรยานสวนกลับได้ ในถนนช้างม่อย ตั้งแต่ถนนวิชยานนท์ไปถึงถนนชัยภูมิ ซึ่งอยู่นอกคูเวียงด้านตะวันออก และหากมีการปรับเปลี่ยนวิธีการจอดรถก็สามารถเชื่อมต่อเข้าถนนราชวิถีผ่าน รร.ยุพราช  และย่านถนนคนเดินวันอาทิตย์ ไปยังหอศิลปวัฒนธรรมเชียงใหม่ถัดจากอนุสาวรีย์สามกษัตริย์ และสามารถใช้เดินทางไปวัดพระสิงห์หรือ รร.เทคนิคเชียงใหม่ และรร.หอพระได้ ซึ่งสามารถเชื่อมโยงกับซอยอารักษ์ 3 ผ่าน บ.สยามทีวีไปยังถนนอารักษ์และออกนอกคูเวียงเข้าถนนบุญเรืองฤทธิ์เชื่อมต่อกับถนนห้วยแก้วได้

3)      ทางจักรยานสวนกลับได้ ในถนนเจริญประเทศ ตั้งแต่เชิงสะพานนวรัฐ จวนผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงใหม่ ผ่านสี่แยกถนนลอยเคราะห์-ขัวเหล็ก  ตลาดอนุสาร และโรงเรียน 4 แห่งในถนนเจริญประเทศจนถึงสะพานเม็งราย จากนั้นสามารถทำทางจักรยานเลียบถนนต้นยางจากโรงพยาบาลราชเวท ผ่านค่ายกาวิละมายังสะพานนวรัฐได้ในระยะต่อไป

4)      ทางจักรยานสวนกลับได้ ในถนนท่าแพ ตั้งแต่ ข่วงประตูท่าแพ ถึงสะพานนวรัฐ (เคยทำมาแล้วแต่ถูกยกเลิก..แม้มีผู้ใช้โดยไม่มีปัญหาใดๆ ก่อนรื้อเส้นสีทาออก เป็นเวลานานกว่า 33 เดือน) และใช้กึ่งหนึ่งของทางเท้าบนสะพานนวรัฐเป็นทางจักรยานเชื่อมโยงกับถนนเจริญเมือง ผ่านตลาดสันป่าข่อย ไปสถานีรถไฟ(ฝั่งตรงข้ามจะมีสวนสาธารณะ) และเชื่อมโยงกับถนนทุ่งโฮเต็ล   ในอนาคตจะเชื่อม โยงกับถนนที่ออกแบบให้มีทางจักรยานระหว่างเชียงใหม่-สันกำแพงอีกด้วย ปัจจุบันถนนท่าแพอยู่ในระหว่างการปรับเปลี่ยนภูมิทัศน์ จึงยังไม่เสนอให้ดำเนินการใดๆในระยะนี้

5)      ออกประกาศให้มี “ถนนจักรยาน” ในทุกซอยสองฟากของถนนท่าแพ ไปเชื่อมกับทั้งถนนช้างม่อยและถนนลอยเคราะห์ให้ขับขี่จักรยานสวนกลับได้สำหรับการเดินทางเชื่อมโยงที่ลัด สะดวก และจูงใจให้เปลี่ยนพฤติกรรม จนผู้อยู่อาศัยใกล้เคียงไม่คิดใช้รถยนต์หรือจักรยานยนต์เดินทางในระยะใกล้อีกต่อไป 

หมายเหตุ :

1) “ทางจักรยานสวนกลับได้ในถนนทางเดียว” ในถนนลอยเคราะห์ ช้างม่อย เจริญประเทศ และท่าแพ  ทำให้เกิดความสะดวก ลัดเส้นทางและลดการบังคับให้อ้อมวนกลับ จึงจูงใจให้คนเปลี่ยนพฤติกรรมการใช้รถยนต์หรือจักรยานยนต์แต่เดิมมาเลือกใช้จักรยานได้ รวมทั้งตอบสนองการเป็นเขตปลอดยานยนต์ โดยเฉพาะในวันอาทิตย์ที่มีถนนคนเดินในเขตคูเวียงด้วย

2) “ถนนจักรยาน” หมายถึงถนนที่รถทุกชนิดวิ่งได้ด้วยความเร็วของรถจักรยาน คือ ไม่เกิน 15 – 20 กม./ชม. และรถที่มีเครื่องยนต์ต้องดูแลให้ทางแก่ผู้ใช้จักรยานเป็นพิเศษ ความพิเศษนี้ทุกคนจะได้รับเมื่อหันมาร่วมใช้จักรยาน  มีการใช้ในยุโรปหลายประเทศและในจ๊อกยาการ์ตา อินโดนีเซีย(ดูภาพ)

ผลที่คาดว่าจะได้รับจากทางและถนนจักรยานในถนนยุทธศาสตร์

1)      ประชาชนที่ได้รับประโยชน์อย่างจูงใจ จะร้องขอให้ขยายทางหรือถนนจักรยานไปยังพื้นที่อื่นๆและถนนต่างๆตามแผนของเทศบาลฯอีก 31 สาย ให้เป็นทางจักรยานที่ใช้ได้จริง รวมทั้งแผนทางจักรยานอื่นที่รออยู่   

2)      จำนวนคนใช้จักรยานจะเพิ่มขึ้นและร่วมดูแลหรือฟื้นฟูทางจักรยานเดิมให้ใช้ได้จริง

3)      การใช้รถยนต์ลดลง จะมีที่ว่างสำหรับจอดรถเพื่อติดต่อซื้อขายและทำกิจธุระที่ใช้เวลาสั้นได้จำนวนมากขึ้น

4)      ผู้คนทุกวัยสามารถจะเดินเท้าข้ามถนนและช่วยตนเองได้มากขึ้นในชีวิตประจำวัน เพราะจักรยานช่วยลดความเร็วของการขับขี่ยวดยานที่เคยเร็ว         

        เกินไป  ทำให้คนเชียงใหม่สามารถใช้ชีวิตที่เป็นปกติสุขได้มากขึ้น

5)      เมืองเชียงใหม่จะมีมลพิษที่เป็นภัยต่อสุขภาพน้อยลง  กลายเป็นเมืองที่น่าอยู่ยิ่งขึ้น

6)      นักท่องเที่ยวทั้งไทยและต่างประเทสสามารถใช้จักรยานเดินทางท่องเที่ยวสะดวกและพักอยู่ในเชียงใหม่นานขึ้น เป็นผลดีต่อการเพิ่มรายได้แก่           เมืองเชียงใหม่

@@@@@@@@@@@